Medische Encyclopedie
Inhoud
- Wat doet botuline A toxine en waarbij gebruik ik het?
- Wat zijn mogelijke bijwerkingen?
- Mag ik botuline A toxine gebruiken met andere medicijnen?
- Kan ik met dit medicijn autorijden, alcohol drinken en alles eten of drinken?
- Mag ik dit medicijn gebruiken als ik zwanger ben, wil worden of borstvoeding geef?
- Hoe gebruik ik dit medicijn?
botuline A toxine
Botuline A toxine verlamt de zenuwen die de spieren aansturen, waardoor de spieren verslappen. Het toxine komt van de botulinebacterie. Dit toxine is een gif dat in warme zomers in stilstaand water ook vis- en watervogelsterfte (‘botulisme’) veroorzaakt.
In kleine hoeveelheden en precies in een bepaalde spier gegeven kan het bij allerlei aandoeningen worden gebruikt. Bij spierpijn en spierkramp door dystonie (spanningsstoornis) of spasticiteit, overmatig zweten van de oksels en te veel speeksel. En bij cosmetische ingrepen bij bepaalde huidaandoeningen, zoals fronsrimpels, voorhoofdsrimpels en kraaienpootjes. Verder bij anusscheurtjes, bij urine-incontinentie en bij migraine.
Wat doet botuline A toxine en waarbij gebruik ik het?
Spierpijn
Botuline A toxine wordt gebruikt om spierpijn door verkrampte spieren als gevolg van dystonie of spasticiteit te behandelen. Hoe het werkt, kunt u lezen bij Spierkramp.
Lees meer over spierpijn . “Spierkrampen
Toepassing
Botuline A toxine wordt gebruikt bij mensen die verkrampte spieren hebben als gevolg van dystonie of spasticiteit.
Verschijnselen
Bij dystonie is sprake van een stoornis in de aanspanning van de spieren. De spierspanning is vaak te hoog. Verder is er een verstoorde samenwerking tussen de spieren. Hierdoor ontstaat beven, trillen en abnormaal draaiende of wringende bewegingen in een of meer lichaamsdelen. En kan de lichaamshouding in rust of bij bewegen afwijkend zijn. Dit veroorzaakt pijn en ongemak.
Voorbeelden van dystonie zijn ongecontroleerde bewegingen van hoofd en nek (scheve gedraaide nek, `torticollis`) en van de oogleden (knipperen of dichtvallen, `blefarospasme`). En van de stembanden (geknepen stem, `dysfonie`) en van de mond, tong en kaakspieren (abnormaal opensperren en dichtklemmen van de mond). Ook kan dystonie optreden in spieren aan één kant van het gelaat (`hemifacialisspasme`). En in de armen, handen, vingers (`schrijverskramp`, `muziekkramp`), enkels en voeten.
Bij spasticiteit zijn bepaalde spieren abnormaal samengetrokken. Voorbeelden zijn een aangeboren spitsvoet of andere misvormingen bij kinderen. En spastische vervorming van pols, hand, arm of schouder.
Werking
In heel kleine hoeveelheden op de juiste plaatsen ingespoten, verlamt botulinetoxine lange tijd de zenuw die de verkrampte spier aanstuurt. De spier verslapt daardoor en de dystonie of spasticiteit nemen af.
Effect
U merkt na 1 tot 2 weken dat het werkt. Botulinetoxine verlamt de zenuw blijvend. Maar het werkt meestal 2 tot 4 maanden lang. Dit hangt af van de snelheid waarmee de zenuw nieuwe uitlopers vormt die de functie van de verlamde zenuw overnemen.
Overmatige transpiratie
Overmatige transpiratie is wanneer u, ook zonder inspanning, last heeft van veel zweten. U hebt steeds vochtige handen en/of voeten. Op uw kleding zijn vaak vochtplekken te zien, vooral op de rug en onder de oksels.
Werking
Botuline A toxine verlamt de zenuwen die de zweetklieren aansturen. In heel kleine hoeveelheden ingespoten in de buurt van de zweetklieren in de oksels legt botuline A toxine de zweetproductie stil.
Effect
U merkt binnen één week dat het werkt. En het werkt gemiddeld 7,5 maand (Botox) of 11 maanden (Dysport) lang.
Overmatige speekselvloed
Overmatige speekselvloed of kwijlen is een sociaal erg vervelende aandoening. Het kan verschillende oorzaken hebben: neurologische stoornissen, zoals epilepsie, de ziekte van Parkinson, amyotrofe lateraalsclerose (ALS) of een beroerte. Of een infectie van de mondholte of het gebruik van sommige geneesmiddelen.
Werking
Botuline A toxine verlamt de zenuwen die de speekselklieren aansturen. In heel kleine hoeveelheden ingespoten in de buurt van de speekselklieren remt botuline A toxine de speekselproductie.
Effect
U merkt binnen 1 tot 2 weken dat het werkt. Het werkt gemiddeld 4 maanden lang.
Overige huidaandoeningen
Toepassing
Veel rimpels in het gelaat ontstaan door willekeurig of onwillekeurig aanspannen van spiertjes vlak onder de huid. Hierdoor kunnen vooral fronsrimpels op het voorhoofd en tussen de wenkbrauwen ontstaan. En kraaienpootjes aan beide kanten van de ogen.
Mensen die veel fronsen, kunnen ongewild een norse of boze uitdrukking krijgen. Als dit hinderlijk is, kan iemand voor een cosmetische behandeling met botuline A toxine kiezen.
Werking
Botulinetoxine wordt in heel kleine hoeveelheden op de juiste plaatsen ingespoten. Het verlamt lange tijd de zenuw die de spiertjes onder de huid aanstuurt. De spiertjes verslappen daardoor en de rimpelvorming neemt af.
Effect
U merkt na een paar dagen tot 2 weken dat het werkt. Botulinetoxine verlamt de zenuw blijvend. Maar het werkt meestal 2 tot 4 maanden lang. Dit is afhankelijk van de snelheid waarmee de zenuw nieuwe uitlopers vormt die de functie van de verlamde zenuw overnemen.
Anusscheurtjes
Anusscheurtjes zijn scheurtjes in het slijmvlies van de anus (poepgat). De scheurtjes worden in de meeste gevallen door (dikke) harde ontlasting (poep) veroorzaakt. Maar zij kunnen ook ontstaan bij seksueel contact via de anus.
Anusscheurtjes kunnen klachten geven van pijn bij en na ontlasting, jeuk, branderig gevoel, en licht bloedverlies. Als daardoor de ontlasting wordt opgehouden, worden de klachten alleen maar erger. De ontlasting wordt harder waardoor de scheurtjes steeds open scheuren en meer pijn veroorzaken.
Behandeling
Met de volgende maatregelen kunt u proberen de anusscheurtjes te genezen en volgende anusscheurtjes te voorkomen.
- Ga direct naar het toilet als u aandrang voelt. U voorkomt dan opnieuw harde ontlasting waardoor beschadiging kan optreden.
- Pers niet te hard. Heeft u harde ontlasting of bent u verstopt, gebruik dan een dieet met veel vezels. En drink veel vocht om de ontlasting zachter te maken. Misschien kunt u tijdelijk een mild laxeermiddel gebruiken.
- Neem voldoende lichaamsbeweging. Dit zet de darmen aan tot activiteit, zodat de ontlasting zacht blijft.
- Gebruik zacht toiletpapier of een natte washand om de anus schoon te maken. U kunt ook met warm water spoelen. Gebruik liever geen zeep of vochtige toiletdoekjes, omdat deze nogal eens kunnen irriteren.
- Draag katoenen ondergoed, dit geeft minder beschadiging van de huid.
- Krab niet, dit maakt de jeuk en irritatie erger.
Bij jeuk en irritatie kunt u zinksulfaat vaselinecrème rond de anus smeren. Heeft u vooral veel last van pijn dan kunt u beter lidocaïne vaselinecrème gebruiken. Als de pijn lang aanhoudt, kan uw arts botuline A toxine toedienen. Soms moet u hierna isosorbidinitraat op en rond de anusscheurtjes smeren.
Effect
In heel kleine hoeveelheden ingespoten in de sluitspier rond de anus, verlamt botuline A toxine deze sluitspier. Hierdoor zal de ontlasting makkelijker gaan. De scheurtjes krijgen dan de kans om te genezen.
Urine-incontinentie
Botuline A toxine wordt gebruikt bij urine-incontinentie door een overactieve blaasspier. Dit heet het overactieve-blaassyndroom.
Verschijnselen
Bij het overactieve-blaassyndroom voelt u aandrang om te plassen, terwijl de blaas nog lang niet vol is. Daardoor moet u vaak plassen, ook ’s nachts. Omdat u zo vaak moet plassen, zijn het vaak maar kleine beetjes.
Behandeling
U kunt de blaasspier trainen door elke keer als u moet plassen, te proberen het plassen 15 minuten uit te stellen. Artsen schrijven botuline A toxine voor als zulke oefeningen om de blaas te trainen niet of onvoldoende helpen en andere medicijnen ook niet helpen.
Werking
In heel kleine hoeveelheden ingespoten in de blaaswand, verlamt botuline A toxine de zenuw die de blaasspier aanstuurt. De blaasspier zal minder vaak en minder heftig samentrekken. U hoeft hierdoor minder vaak te plassen en kunt uw plas beter ophouden.
Effect
U merkt binnen 2 weken dat het werkt. En het werkt 8 tot 10 maanden lang.
Migraine
Verschijnselen
Bij migraineaanvallen heeft u last van bonzende hoofdpijn, meestal aan één kant van het hoofd. Ook zijn mensen met migraine vaak misselijk en overgevoelig voor licht en geluid. Sommige vrouwen hebben aanvallen rond de menstruatie. Een migraineaanval duurt meestal een dag, maar kan ook korter of langer duren.
Oorzaak
De oorzaak van migraine is niet bekend, waarschijnlijk gaat het om een combinatie van factoren. Wel is bekend dat tijdens een migraineaanval bloedvaten in de hersenen korte tijd vernauwd en daarna sterk verwijd zijn. Mogelijk speelt de natuurlijk voorkomende stof serotonine een rol bij het ontstaan van migraine.
Behandeling
Als u vaak migraine heeft, bijvoorbeeld meer dan 2 aanvallen per maand, dan kunt u medicijnen gebruiken om de aanvallen te voorkomen. Eerste-keuzemiddelen zijn dan bètablokkers, zoals propranolol. Mochten deze niet werken, dan kan in een enkel geval botuline A toxine worden geprobeerd.
Effect
Botuline A toxine remt stoffen af die pijn geven bij migraine.
Wat zijn mogelijke bijwerkingen?
Behalve het gewenste effect kan dit medicijn bijwerkingen geven. Hoeveel last u er van heeft, hangt af van de hoeveelheid en de plaats van inspuiting.
De belangrijkste bijwerkingen zijn slikproblemen, hangend ooglid, oorontsteking, pijn, virusinfecties en spierzwakte.
Verder kunnen mensen met de spierziekte myasthenia gravis en mensen met slikproblemen of ademhalingsproblemen extra last van hun aandoening krijgen. Overleg met uw arts als een van deze aandoeningen heeft.
Sommige bijwerkingen zijn het gevolg van een plaatselijk te sterke werking. Deze bijwerkingen verdwijnen langzaam vanzelf in een paar weken.
De belangrijkste bijwerkingen zijn de volgende:
Regelmatig (bij meer dan 30 op de 100 mensen)
Bij toepassing bij urine-retentie: moeilijk kunnen plassen
Deze bijwerking gaat meestal vanzelf over. Als u hier na een paar weken nog steeds last van heeft, raadpleeg dan uw arts. Uw blaas wordt dan met een katheter leeggemaakt.
Bij toepassing bij urine-retentie: blaasontsteking (urineweginfectie). U merkt dit aan pijn bij het plassen, vaak kleine beetje moeten plassen en buikpijn.
Raadpleeg uw arts, als u dit merkt.
Zelden bloed in de plas
Soms (bij 10 tot 30 op de 100 mensen)
Virusinfectie en oorontsteking
Pijn en spierzwakte
Bij toepassing bij scheve gedraaide nek (’torticollis’), bij spierkrampen in de oogleden (‘blefarospasme’) en bij spierkrampen aan een kant van het gelaat (‘hemifacialisspasme’): slikproblemen, hangend ooglid.
Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)
Ontsteking van het neusslijmvlies, luchtweginfecties, grieperig gevoel en koorts
Hoofdpijn, duizeligheid, slaperigheid, en een tintelingen of een doof gevoel
Spierpijn, stijfheid en pijn in de spieren en gewrichten
Zweten op andere plaatsen dan de oksels en abnormale lichaamsgeur
Droge mond, misselijkheid en opvliegers
Wazig zien
Huiduitslag en kaalheid
Pijn en een brandend gevoel of bloedingen op de injectieplaats
Bij toepassing bij scheve gedraaide nek ('torticollis'), bij spierkrampen in de oogleden ('blefarospasme') en bij spierkrampen aan een kant van het gelaat ('hemifacialisspasme'): oogontsteking, droge ogen, lichtschuwheid, tranenvloed
Bij toepassing bij kraaienpootjes: gezwollen ooglid en droge ogen
Bij toepassing bij te veel speeksel: droge mond, dikker speeksel, veranderde smaak en moeite met praten.
Door de droge mond ontstaan sneller gaatjes in uw gebit en ontstekingen van het slijmvlies van de mondholte. Poets en flos extra goed als u merkt dat u last blijft houden van een droge mond. Laat eventueel de tandarts vaker controleren.
Bij toepassing bij urine-retentie: erectiestoornis
Bij toepassing fronsplooien en voorhoofdslijnen: rode of gespannen huid
Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)
Depressie en slapeloosheid
Flauwvallen
Geheugenverlies
Huiduitslag, jeuk en galbulten. In zeldzame gevallen kan een ernstige huidaandoening ontstaan met blaarvorming. De blaren ontstaan met name op de lippen en op de slijmvliezen van de mond en geslachtsdelen. Neem dan direct contact op met uw arts.
Oedeem. Dit merkt u vooral aan opgezwollen enkels en voeten.
Spiertrekkingen en hartritmestoornis. Een hartritmestoornis merkt u aan hartkloppingen, duizeligheid en flauwvallen. Neem contact op met uw arts als u hier last van heeft.
Ernstige allergie. Krijgt u last van benauwdheid, zwelling van mond, tong, keel of strottenhoofd, ernstige huiduitslag of galbulten? Stop dan meteen met het gebruik en neem contact op met uw arts.
Neusbloeding
Bij toepassing bij scheve gedraaide nek (’torticollis’), bij spierkrampen in de oogleden (‘blefarospasme’) en bij spierkrampen aan een kant van het gelaat (‘hemifacialisspasme’): dubbelzien, wazig zien, gezwollen ooglid, verhoogde oogdruk.
Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden
Uitleg frequenties
Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen
Mag ik botuline A toxine gebruiken met andere medicijnen?
Er zijn van dit medicijn geen belangrijke wisselwerkingen met andere medicijnen bekend.
Kan ik met dit medicijn autorijden, alcohol drinken en alles eten of drinken?
autorijden?
Sommige medicijnen hebben invloed op het reactievermogen. Het is dan strafbaar om aan het verkeer deel te nemen. Als u bij een ongeval betrokken raakt terwijl uw rijvaardigheid is beïnvloed, bent u wettelijk aansprakelijk voor de gevolgen. Of dit medicijn de rijvaardigheid beïnvloedt, leest u hieronder.
Dit medicijn kan bepaalde bijwerkingen veroorzaken en deze zouden uw rijvaardigheid kunnen verminderen. Deze bijwerkingen zijn wazig zien, duizeligheid, slaperigheid, spierzwakte en lichaamszwakte. Beoordeel zelf hoeveel last u van deze bijwerkingen heeft. Houd rekening met onderstaande tips als u besluit te gaan autorijden.
Tips voor als u wilt autorijden
- Meent u dat u kunt autorijden, vraag dan iemand om de eerste keren naast u te zitten en uw rijvaardigheid te beoordelen. Voor uzelf is het vaak moeilijk te zien of u minder goed rijdt. Deze persoon kan zien of u met wisselende snelheden rijdt, slingert en geïrriteerd reageert op normaal gedrag van medeweggebruikers.
- Rijd niet als u onscherp ziet.
- Rijd niet als u duizelig, slaperig of slap bent, last heeft van spierzwakte, moeite heeft u te concentreren of wakker te blijven of als u niet weet langs welke route u naar een bestemming bent gereden.
- Rijd niet als u alcohol heeft gebruikt. Alcohol versterkt de versuffende bijwerking van dit medicijn in belangrijke mate.
- Rijd niet langer dan één uur achter elkaar, ook al voelt u zich goed.
- Rijd niet ’s nachts of bij slecht weer.
Rijd geen auto als u dit medicijn gebruikt in combinatie met andere medicijnen die uw rijvaardigheid kunnen beïnvloeden.
alcohol drinken en alles eten?
Bij dit middel zijn hiervoor geen beperkingen.
Mag ik dit medicijn gebruiken als ik zwanger ben, wil worden of borstvoeding geef?
Zwangerschap
Spierpijn en spierkrampen door spasticiteit
U kunt dit medicijn veilig gebruiken tijdens de zwangerschap. De arts spuit dit medicijn in de spier. Dit medicijn komt vanuit de spier nauwelijks in uw bloed. Hierdoor kan er maar weinig bij het kind komen.
Te veel zweten, te veel speeksel, rimpels, anusscheurtjes, urine-incontinentie, migraine
Er zijn niet veel zwangere vrouwen die dit medicijn hebben gebruikt. Daarom is niet zeker of dit medicijn altijd veilig is voor zwangere vrouwen en hun kind. Meld het aan uw arts en apotheker als u zwanger bent, of binnenkort wilt worden. Misschien kan uw arts een ander medicijn voorschrijven. Een medicijn waarvan wel bekend is dat u het veilig kunt gebruiken.
Borstvoeding
Wilt u borstvoeding geven? Overleg dan met uw arts of apotheker. Het is niet bekend of dit medicijn in de moedermelk komt en of het slecht voor de baby is. Misschien kan uw arts een ander medicijn voorschrijven. Een medicijn waarvan wel bekend is dat u het veilig kunt gebruiken. Of u kunt kunstvoeding geven.
Hoe gebruik ik dit medicijn?
Kijk voor de goede dosering altijd op de bijsluiter of op de verpakking.
Hoe?
De injectie moet door een gespecialiseerde arts worden gegeven.
Hoe lang?
Een injectie werkt afhankelijk van de dosering en plaats van inspuiting een paar weken tot maanden. De oorspronkelijke klachten komen dan langzaam weer terug. U kunt daarna weer opnieuw een injectie krijgen, overleg hierover met uw arts.